Al jaren ben ik actief op het gebied van veiligheid. Als lector Veiligheidsmanagement en managementadviseur richt ik me op het verbeteren van veiligheidsstrategieën en operationele processen. In mijn werk zie ik hoe organisaties omgaan met veiligheidsvraagstukken en doe ik onderzoek naar nieuwe methoden voor het ontwikkelen van veiligheidsmanagement.
Erken de kloof
In mijn onderzoek en ervaring liep ik vaak tegen de kloof tussen medewerkers en de managementlaag aan. Deze kloof ontstaat doordat managers een ander beeld hebben van het werk wordt uitgevoerd (‘Ingebeeld Werk’) dan hoe het daadwerkelijk gebeurt (‘Eigenlijk Werk’). We moeten erkennen dat de kloof tussen ‘Ingebeeld Werk’ en ‘Eigenlijk Werk’ altijd zal bestaan. Deze kloof ontstaat doordat werknemers voortdurend te maken hebben met veranderende omstandigheden, beperkte middelen en tegenstrijdige doelen. Om hun werk gedaan te krijgen, wijken ze soms af van de regels. Deze afwijkingen zijn niet per se negatief. Sterker nog, ze zijn vaak een teken dat werknemers proactief handelen en creatieve oplossingen bedenken. Door deze ‘lokale vindingrijkheid’ te begrijpen en te benutten, kunnen we de veiligheid juist verbeteren.
Verwelkom slecht nieuws
Het is van cruciaal belang om een cultuur van psychologische veiligheid te creëren, waarin werknemers zich vrij voelen om te praten over afwijkingen van de regels, zonder angst voor repercussies. Alleen dan kunnen we de echte risico’s in kaart brengen en effectieve maatregelen nemen. Mijn bevindingen laten zien dat een te grote focus op naleving van regels contraproductief kan zijn, omdat het de onderliggende oorzaken van afwijkingen maskeert en een cultuur van angst creëert die open communicatie over risico’s belemmert. In plaats daarvan pleit ik voor een aanpak die ‘slecht nieuws’ verwelkomt en psychologische veiligheid bevordert. Managers moeten een omgeving creëren waarin werknemers zich veilig voelen om fouten te melden, zorgen te uiten en suggesties voor verbetering te doen, zonder angst voor repercussies.
Pak het anders aan
In het boek beschrijf ik verschillende concrete stappen die organisaties kunnen nemen om deze nieuwe benadering van veiligheidsmanagement te implementeren. Nadat het bestaan van een mogelijke kloof tussen ‘Ingebeeld Werk’ en ‘Eigenlijk Werk’ is erkend, dienen de managers het slechte nieuws te verwelkomen om verschillende kloven te kunnen inventariseren. Daarna moeten we de kloof tussen ‘Ingebeeld Werk’ en ‘Eigenlijk Werk’ dichten. Door procedures te herzien in samenwerking met werknemers, zorgen we ervoor dat ze beter aansluiten bij de realiteit van het werk en de tegenstrijdige doelen die ze ervaren. Om continue verbetering te waarborgen, moeten we de discussie over risico’s levend houden. Door regelmatig te praten over potentiële gevaren, blijven we alert en voorkomen we ‘afdrijving naar mislukking’. Als laatste is expertise opbouwen cruciaal. Door werknemers de ruimte te geven om te experimenteren en te leren, vergroten we hun vermogen om met onverwachte situaties om te gaan.
Aanvulling op veiligheidsvoorschriften
Modern Veiligheidsmanagement is geen vervanging van bestaande veiligheidsvoorschriften, maar een aanvulling daarop. Wetgeving en regels zijn wel degelijk cruciaal, echter is het merendeel van de regels door de organisaties zelf ontwikkeld. Door de focus te verleggen van naleving naar begrip, kunnen we een veiligere en efficiëntere werkomgeving creëren.
Ik nodig u uit om mijn boek te lezen en deze nieuwe manier van denken over veiligheid te ontdekken. Samen kunnen we zorgen voor een proactievere en veerkrachtigere aanpak van veiligheid in uw organisatie. Samen met SDO Hogeschool ontwikkel ik een nieuw masterprogramma ‘Modern Veiligheidsmanagement’. In deze masters is dit boek een belangrijk leermiddel.
Over Robert Jan de Boer
Robert Jan de Boer MSc PhD (1965) werd opgeleid als lucht- en ruimtevaartingenieur aan de Technische Universiteit Delft. Hij studeerde in 1988 cum laude af in de richting mens-machine systemen met een onderzoek naar de drempelwaarden van het evenwichtsorgaan.
