Speels, liefdevol en vakkundig
Paperback Nederlands 9789088504419Samenvatting
Vijftig jaar geleden hoorden jonge kinderen thuis bij hun moeder en waren er nauwelijks kindercentra. Ze speelden met broers, zussen of buurkinderen in en rond het huis zonder professionele begeleiding. Lang niet alle kinderen gingen naar de kleuterschool. En niemand had nog gehoord van leerlingvolgsystemen voor peuters en kleuters om hun taal en cognitie te beoordelen met het oog op schoolsucces. Binnen enkele generaties is de opvoeding van jonge kinderen diepgaand veranderd. Genetisch verandert 'het kind' of 'de opvoeder' natuurlijk niet. Maar de opvoeding van vroeger is wezenlijk anders dan de hedendaagse opvoeding. Enerzijds bieden kindercentra en scholen goede nieuwe mogelijkheden aan kinderen en hun ouders. Maar er zijn ook schaduwkanten door wisselende groepen in kindercentra of een te schoolse benadering. Dit boek gaat over de vakkennis van speelse en liefdevolle professionals die werken met jonge kinderen. Het biedt een theorie over ontwikkeling, opvoeding en educatie van jonge kinderen in de 21ste eeuw. Deze theorie is gebaseerd op ervaringen van praktijkpedagogen, internationaal onderzoek naar jonge kinderen in gezin, kindercentra en scholen en het empirische onderzoek van de auteurs de afgelopen 40 jaar.
Aan de orde komen vragen als: hoe maken heel jonge kinderen contact met hun opvoeders en andere kinderen? Wat is belangrijk voor hen om zich veilig te voelen? Hebben jonge kinderen al vrienden? Wat leren kinderen van elkaar? Waarom is spelen belangrijk? En hoe kunnen pedagogisch medewerkers en leerkrachten taal stimuleren op een manier die past bij jonge kinderen? Dit boek gaat uit van een actief kind dat zich ontwikkelt in relatie met zijn of haar ouders, professionele opvoeders en andere kinderen. Vertrouwde relaties vormen de basis van de opvoeding. Kinderen hebben een intense relatie met de werkelijkheid en nemen alles in zich op. Ze imiteren en experimenteren. Centraal in het boek staan de behoefte van jonge kinderen aan gezamenlijkheid, hun speelse creativiteit, hun drang om de wereld te verkennen en om ervaringen te delen. De pedagogisch medewerkers en leerkrachten bieden structuur door vertrouwde ritmes, routines en speelse rituelen. Ze geven de liefdevolle aandacht en nabijheid die jonge kinderen nodig hebben. En ze geven de kinderen ruimte om te spelen met vriendjes. Ze luisteren naar de verhalen van de kinderen en helpen hen om hun verhalen te vertellen. Ze genieten van het doen-alsof spel van de kinderen en verrijken hun spel door verhalen te vertellen en door mee te spelen. Ze proberen samen met de ouders een gemeenschap te maken waar ieder kind zich welkom voelt. Zo'n gemeenschap ontstaat niet van zelf.
De samenleving staat nooit stil en ieder kind is anders. Opvoeden is een vak dat steeds nieuwe antwoorden moet vinden op vragen die zo oud zijn als de wereld: hoe help ik kinderen een goed mens te worden? Wat heeft een kind nodig in de wereld waarin hij of zij zal leven?
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Zoektocht naar een pedagogiek voor jonge kinderen in een groepssetting 13
Bijdragen aan samenhangende en toepasbare ontwikkelingstheorie 14
Theoretisch kader: participerende leer- en ontwikkelingstheorie 15
Doel en doelgroep 16
Opbouw van dit boek 17
Dank! 19
Hoofdstuk 1 Nieuwe opvoedingssituaties en de wetenschap:
een cyclische relatie 21
Nieuwe verbanden tussen moederschap en zelfontplooiing:
een zoektocht van vrouwen 22
Nieuwe pedagogische praktijken in kinderdagverblijven 24
Nieuwe pedagogische praktijken in speelzalen en kleutergroepen 29
Nieuwe beelden van jonge kinderen en hun opvoeders 32
Nieuwe onderzoeksvragen en theorievorming 35
Nieuwe pedagogische praktijken leiden tot nieuwe wetenschappelijke inzichten 39
Hoofdstuk 2 Liefdevol en vertrouwd 43
Lichaamscontact, nabijheid en emotionele veiligheid 43
Verbondenheid, nabijheid en stressregulering 46
Aangeboren vermogen tot intersubjectiviteit 50
Spelen en speelpraten 53
Sociale context en opvoedingsdoelen 57
Zelfbesef, identiteit en morele ontwikkeling 59
Liefdevolle relaties en zelfbesef 62
Hoofdstuk 3 Spelen, leren, vrijheid en cultuur 63
Wat is spel? 64
Spel en neuropsychologen over leren en aanpassen 70
Spel en de kwaliteit van de opvoeding van jonge kinderen 72
De speelse opvoeder 79
Spelen en pedagogische principes 79
Hoofdstuk 4 Vakkundig en met pedagogisch beleid 81
Vier relatieniveaus binnen kindercentrum en school 82
Het individuele kind en de professional 82
Kinderen in kleine groepen en de professionals 87
Begeleiden van een groep: regelmaat en speelruimte 92
Leren van regels, waarden en normen 96
Kinderopvangorganisaties en samenleving 97
Hoofdstuk 5 Samenspelen en leren in een groep 101
Interacties tussen baby’s 102
Ontwikkeling van samenspel 103
Factoren die van invloed zijn op samenspel 107
Prosociaal gedrag 110
Conflicten leren oplossen 113
Begeleiden van samen spelen en leren 115
Begeleid spel met een educatief doel 122
Disciplineren en speelruimte voor kinderen 124
Veelzijdigheid in de begeleiding van samen spelen en leren 125
Hoofdstuk 6 Groepsdynamiek en het leren van waarden en normen 127
Vriendschappen tussen jonge kinderen 127
Groepsstructuur en groepsprocessen 131
Pedagogisch medewerkers en relaties tussen kinderen 137
Groepsprocessen en omgaan met diversiteit 137
Emoties, waarden en normen 141
Creëren van gezamenlijkheid 147
Hoofdstuk 7 Taal en leren 151
Verlangen naar verbondenheid als bron van taalontwikkeling 151
Delen van ervaringen in de wereld als bron van taalontwikkeling 155
De taal zelf als bron van taalontwikkeling 159
Rol van de pedagogisch medewerker en leerkracht 164
Taalstimulerende manieren van praten met jonge kinderen 170
Stimuleren van taalverwerving: speels, liefdevol en vakkundig 178
Hoofdstuk 8 Verhalen vertellen 179
Ervaringen leren verwoorden in verhalen 180
Praten over persoonlijke ervaringen 181
Praten over een fantasieverhaal 188
Zelf fantasieverhalen vertellen 194
Ontwikkeling door verhalen vertellen 196
Rol van de pedagogisch medewerker en leerkracht 199
Hoofdstuk 9 Doen-alsofspel 203
Over de inhoud van doen-alsofspel 204
Ontwikkelingen in doen-alsofspel 205
Ontwikkeling door doen-alsofspel 213
Doen-alsofspel in het gezin 215
Rol van de pedagogisch medewerker en leerkracht 217
Doen-alsof en een verhaalcultuur 228
Hoofdstuk 10 Pedagogiek in ontwikkeling 229
Een brede visie op kinderen 230
Diversiteit aan gezinnen en diversiteit in voorzieningen 230
Het lerende team 231
Een lerende pedagogische gemeenschap 233
Samenvatting 235
Anders dan het gezin 235
Vertrouwde relaties, ritmes, routines en rituelen 235
Spelen en speelse omgangsvormen 236
Begeleiden van samenspelende kinderen 236
Groepsprocessen en het leren van waarden en normen 237
Taal en vertellen en spelen van verhalen 238
Pedagogiek in ontwikkeling 239
Literatuur 241
Register 265
Over de auteurs 269
Elly Singer 269
Dorian de Haan 269
Fotoverantwoording 271
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
