Het verlangen om aardig gevonden te worden, harmonie te bewaren of afwijzing te voorkomen zit bij veel mensen diep. In De perfecte pleaser onderzoekt De Bel verschillende menselijke types, van pleaser tot bulldozer. Ze laat zien hoe deze types zich tot elkaar verhouden en introduceert de evenwichtskunstenaar: degene die tussen de uitersten balanceert. Tot slot geeft ze praktische tips om zo’n evenwichtskunstenaar te worden.
excuses
Vind jij het gemakkelijker om je aan te passen dan om je uit te spreken en grenzen te stellen? Ben je bang lastig gevonden te worden? Wil je het iedereen naar de zin maken? Dan ben je een pleaser. En streef je naar het onmogelijke. In de inleiding raakte het onderwerp excuses me meteen. Ik merk dat ik vaak excuses maak. Volgens De Bel moet je daarmee stoppen, omdat je jezelf daarmee voortdurend vertelt dat jij verantwoordelijk bent voor het ongemak of lijden van anderen. Je bevestigt zo de overtuiging dat je het niet waard bent om voor jezelf te zorgen. Je pleast de ander, maar niet jezelf. En dat nog maar op bladzijde drie!
evenwichtskunstenaar
Om evenwichtskunstenaar te worden is het belangrijk om aandachtig naar je eigen stem te luisteren. Wat wil je eigenlijk zelf? Deze bewustwording vormt de basis voor de volgende stap: gezonde grenzen leren hanteren en stellen. Dat vraagt om persoonlijke autonomie - op eigen benen kunnen staan.
Voordat De Bel daarop ingaat, biedt ze eerst theorie en onderbouwing. In Deel I neemt ze de lezer mee langs de verschillende types. Steeds benadrukt ze dat dit aangeleerd gedrag is en dat je type afhankelijk kan zijn van de situatie: thuis een pleaser, op het werk een bulldozer. De types plaatst ze in een kwadrant waarin assertiviteit wordt afgezet tegen sociale gevoeligheid, met in het midden de evenwichtskunstenaar.
De vier uiterste types zijn:
- Pleaser: ik vind alles best.
- Solist: laat me met rust.
- Bulldozer: alle remmen los.
- Klager: dat heb ik weer.
De naamgeving spreekt voor zich. Ook beschrijft De Bel hoe deze types elkaar beïnvloeden. Zo komt de relatie bulldozer–pleaser vaak voor: de bulldozer bepaalt, de pleaser volgt. Twee pleasers vormen een symbiotische relatie; twee evenwichtskunstenaren zijn juist een bijzonder sterk team.
buurtborrels
Ben jij iemand die alles doet om anderen tevreden te stellen, graag aardig gevonden wil worden, nooit te beroerd is om extra verantwoordelijkheden op je te nemen, buurtborrels organiseert en je schikt naar wat anderen willen? Dan ben je een perfecte pleaser. Maar wat als je wil stoppen met pleasen? Pas dan op: vaak slaan mensen door naar het andere uiterste en worden ze tijdelijk een bulldozer.
Het streven is om in balans te komen: een evenwichtskunstenaar te worden. Dat begint met regie nemen over je leven en autonoom worden. Ga op zelfonderzoek uit: wat is de achterliggende motivatie van je gedrag? Vaak is dat gedrag aangeleerd in je jeugd en verbonden aan hechting. Goede hechting vormt immers de basis voor autonomie.
assertiviteit
Om evenwichtskunstenaar te worden, heb je een bepaalde mate van assertiviteit nodig. De Bel definieert dat mooi als: ‘gehoorzaam zijn aan jezelf, in plaats van aan anderen, en je hierover respectvol uiten’.
Ik ben iemand die graag werkt met lijstjes: opschrijven wat nog moet gebeuren en afvinken. Dat kan typisch pleaser-gedrag zijn, vooral als je jezelf onder druk zet om alles af te krijgen. Verplicht jezelf niet om iets op een vast moment te doen en zet niet álles op je lijst; noteer alleen het belangrijkste. De rest herinner je je wel wanneer het nodig is.
never explain, never apologise
Om je assertiviteit te vergroten kun je de uitspraak ‘never explain, never apologise’ gebruiken. Je hoeft niet uit te leggen waarom je iets niet wilt, en je hoeft niet telkens sorry te zeggen. Word je bewust van je gedachten: gebeurtenissen leiden tot gedachten, die leiden tot gevoelens en vervolgens tot gedrag. Verander je gedachte, en het gevoel verandert mee.
Om daar grip op te krijgen beschrijft De Bel een stappenplan: van leren luisteren tot kijken door een gekleurde bril en het doorbreken van de vicieuze cirkel met de Rechtbankmethode. Met deze methode onderzoek je de feiten én verschillende gezichtspunten van een situatie. Dat leidt af van de aannames die we zo vaak maken - aannames die meestal niet met feiten te onderbouwen zijn. Door deze methode toe te passen raak je losser van je emoties. Je bén je emoties niet meer; je hébt ze.
egotoestanden
Alles is gericht op het creëren van evenwicht tussen de types en het voeren van gelijkwaardige communicatie. Daarvoor gebruikt De Bel een model met egotoestanden: de Ouder, de Volwassene en het Kind.
De perfecte pleaser biedt een heldere beschrijving van hoe je in verschillende situaties denkt en handelt. Het maakt je bewust van je rollen - en van wat je eraan kunt doen. Daarmee bereikt het boek zijn doel. Vooral de Rechtbankmethode vind ik interessant om blijvend toe te passen; het biedt inzicht in de rationaliteit van je gedachten. In de bijlage staan bovendien handige zinnen, bijvoorbeeld voor het uiten van een zachte nee en het stellen van grenzen. Daar ga ik zeker mee aan de slag!
Over Jan Hoogstra
Jan Hoogstra heeft meer dan 25 jaar ervaring als IT-adviseur en IT-auditor bij grote accountants- en adviesbureaus. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel opdrachten gedaan op het gebied van informatiebeveiliging en optimalisering van de inzet van IT. Jan is directeur bij CognoSense, dat gespecialiseerd is in de menselijke kant van IT.