Als Ronaldo een vrije trap neemt, ademt hij even diep in. Komt – al is het maar een paar seconden – tot rust. Sven Kramer reed vlak voor de start ook altijd even terug, ademde diep in, sloeg op zijn borst en reed dan naar de startlijn. President Kennedy sliep er eerst nog een nachtje over voordat hij besliste over ‘de Varkensbaai’. Zelf zocht Martin Hersman (o.a. tweevoudig Nederlands kampioen afstanden) tijdens zijn carrière ook de rust op. ‘Ik was in pakweg Inzell altijd als eerste alleen bovenin het stadion om te rekken en te strekken. Even een moment van rust.’
The sound of silence…. Hersman: ‘Simon en Garfunkel snapten het al. Je hebt momenten van stilte nodig om te presteren.’ En volgens Hersman (naast topschaatser ook 20 jaar corporate ervaring als manager bij Nu.nl en Sanoma, als partner bij Lifeguard, en actief als coach en in het lezingencircuit) ontbreekt het tegenwoordig vaak aan die momenten van stilte. ‘Iedereen staat altijd maar aan. Vroeger kon je je bij een bushokje eventjes vervelen. Even niksen. Als ik nu in bedrijven en organisaties rondloop, zie ik mensen – tot in de lift aan toe – bellen, mail checken en met laptops in de hand nog even op hun mobiel scrollen.’
Always on en always ready
Maar always on is, zo legt Hersman in zijn boek uit, wat anders dan always ready. ‘Je bent nooit echt ready als je altijd aanstaat. Je bent pas echt klaar als je in staat bent om rust en reflectie te integreren in je dagelijks leven. Dat is geen luxe maar een noodzaak om vanuit kalmte, focus en kracht te kunnen leven. Topsporters plannen hun prestaties zorgvuldig. Zijn vaak moe, minder scherp en bezig met investeren. Alleen op specifiek, zorgvuldig gekozen momenten zijn ze – als het echt moet – wel “ready”. In de corporate omgeving eisen we echter van onszelf dat we altijd ready zijn.’ Maar volgens Hersman presteer je suboptimaal als je altijd maar aanstaat. ‘Altijd aanstaan is een voedingsbodem voor verkeerde beslissingen. Het werkt niet als je de hele dag werkt, ’s avonds er wat wijn ingooit, slecht slaapt en de volgende morgen weer door. Er zijn inmiddels voldoende onderzoeken die uitwijzen dat productiviteit door die levenswijze daalt.’ Volgens Hersman kunnen organisaties (corporate en politiek/bestuur) hier veel leren van topsporters. ‘Topsporters hebben veel meer een ritme. Die trainen, rusten, slapen, pieken… en werken toe naar een doel. Mijn dochter schaatst ook en is nu al bezig met de Olympische Spelen van 2030. Dat doel heeft ze hard voor ogen, inclusief meetpunten ernaartoe. Zeker het bedrijfsleven is veel te veel bezig met de korte termijn. Anders dan sporters die pieken, is er de neiging in het bedrijfsleven om elk moment (always on) te presteren. Maar dat kan gewoon niet.’
Industriële revolutie
Wat topsporters anders maakt dan een gemiddelde werknemer, is volgens Hersman dat topsporters accountable (verantwoordelijk voor zichzelf) zijn en autonomie hebben. ‘Ze zijn zelf verantwoordelijk dat ze een trainingsschema volgen, dat ze rusten, 100 kilometer alleen gaan fietsen, dat ze pieken op het goede moment.’ Organisaties missen vaak die accountability en autonomie. ‘Opmerkelijk’, zegt Hersman. ‘Als (vaak) vrouwen parttime gaan werken, presteren ze net zo veel als fulltime.’ Hersman schrijft in zijn boek dat we werken anno 2025 feitelijk nog altijd zo hebben ingericht als in de industriële revolutie; met een patroon van een 40-urige werkweek. Hersman: ‘Maar dat patroon past niet langer bij de eisen van kenniswerk.’ Kenniswerkers zouden volgens de oud-schaatser veel meer baat hebben bij ‘het ritme van de topsporter’. Hersman: ‘Ik neem geregeld een paar minuten om “dom” uit het raam te staren. Deed ik als schaatser ook. Wie overdag reflecteert, hoeft die informatie ’s nachts niet te verwerken en slaapt dus beter.’ Hersman relateert de agressie die er momenteel in de maatschappij is (bij zorg, apotheek, school, openbaar vervoer) ook aan het altijd maar aanstaan van mensen. Hersman: ‘Ik denk echt dat we als mensheid een korter lontje hebben gekregen. Door de smartphone, de mailtjes en door altijd maar te reageren en op de hoogte te willen zijn.’ Wat dan helpt is de sound of silence.
Hersman refereert desgevraagd ook aan de politiek en de hijgerige journalisten die politici dwingen altijd ‘aan te staan’. Misschien zijn de problemen van nu, en dat de politiek er niet in slaagt met oplossingen te komen, wel te wijten aan het gebrek aan stilte, kalmte en reflectie. Waar organisaties nog acteren als in de industriële revolutie, is de topsport inmiddels wel veranderd, vindt Hersman. Kreeg iedere schaatser (‘ook ik’) in de kernploeg vroeger hetzelfde trainingsschema, nu is alles maatwerk. ‘Joep Wennemars is Marijn Scheperkamp niet.’ Hersman: ‘Wij trainden vroeger ook altijd. Nooit een rustdag. Altijd “on”. Dat is echt veranderd.’
Lifestyle-boek
Om ook medewerkers in organisaties always ready te maken heeft Hersman vooral een lifestyleboek gemaakt. Always Ready is geen boek over de parallellen tussen sport en bedrijfsleven. Het is een boek over voldoende slaap, matig alcoholgebruik, lenigheid, flexibiliteit, vakanties en voldoende pauzes/rust nemen.
Hersman: ‘De 24-uurs economie zorgt ervoor dat veel mensen ’s nachts werken, vroeg beginnen of laat doorwerken. Het leidt tot schade. Slaap is een must. Met name na je zestigste krijg je de rekening gepresenteerd als je te weinig beweegt vanaf je dertigste. Je conditie neemt met tien procent per jaar af, dus moet je wat doen om in conditie te blijven.’ Vooral de smartphone (‘tegenwoordig de baas van ons leven’) is volgens Hersman een killer. ‘Er is een Amerikaans onderzoek waaruit blijkt dat NBA-basketballers een stuk slechter presteren als ze minder nachtrust hebben. Onder meer omdat ze laat nog met social media bezig waren. En wist je dat ze in Silicon Valley inmiddels al geen les meer geven op iPads? Gewoon weer pen en papier om kinderen af te leren altijd maar aan te staan. Altijd aanstaan maakt je brein overspannen.’ En over alcohol schrijft Hersman in zijn boek: ‘Alcohol heeft een enorme impact op de werking van je hersenen, waaronder op de cortex: de CEO van je brein.’
Topman ASML
Over CEO’s gesproken, in zijn boek noemt Hersman ASML-CEO Fouquet een voorbeeld van hoe het zou moeten/kunnen. Fouquet zei in een interview: Het weekend is voor de familie. Dan sta ik uit. Wat ik leuk vind is om in het weekend mensen te ontmoeten. Hersman: ‘Voorbeeldgedrag is enorm belangrijk. Als de CEO in het weekend tien mailtjes of appjes stuurt, gaan al zijn “volgelingen” dat toch lezen (het is immers de baas) en ze reageren erop. En staan dus nooit uit. Niemand kan van vijf tot twaalf aan de gang blijven en effectief zijn. Met mijn boek hoop ik mensen te inspireren om meer in zichzelf te investeren. Vitaal te zijn.’ En om de werkweek anders in te richten. Volgens Hersman weten veel mensen ook wel dat vitaal zijn belangrijk is. Dat we meer rust moeten nemen op een dag. ‘We weten het wel, maar kijken elkaar toch raar aan als iemand op kantoor een powernap neemt of even een filmpje kijkt om te ontspannen. We leren pas onze levenswijze aan te passen als we ziek zijn. Dan is vitaliteit opeens wel belangrijk.’ Hersman heeft ook weinig op met het overspannen gedrag van voetbalcoaches die hyperactief langs de lijn rennen om aanwijzingen te geven. Hersman: ‘Het effect van een coach tijdens een wedstrijd is nihil. Het gaat om de captain in het veld. Bij Barcelona was uiteindelijk aanvoerder Puyol belangrijker dan Messi.’
Denk na over vitaliteit
Hersman hecht eraan te zeggen dat Always Ready geen belerend boek is over wat je moet doen om vitaal te blijven. ‘Ik daag uit anders na te denken over vitaliteit. Topsporters worden elke week geconfronteerd met de vraag of ze fit zijn en goed presteren. Elke wedstrijd is weer een ijkmoment. Ik zie in organisaties vaak die concrete doelen en die reflectie niet.’ Ofwel: mensen staan vooral altijd aan, always on, maar dat wil niet zeggen dat ze ready zijn als het moet. Ronaldo die ademhaalt. Kennedy die een beslissing die de geschiedenis had kunnen veranderen uitstelt. Paul Simon en Art Garfunkel zongen het in de jaren zestig al: the words of the prophets are written on the subway walls, and tenement halls, and whispered in the sounds of silence.
Managementboek Magazine
Dit artikel is verschenen in de papieren editie van Managementboek Magazine in mei 2025.
Bekijk deze editie >
